Het is even rond de klok van elf uur ’s avonds op een zaterdag als ik dit loop te tikken. Ben alleen thuis en zit midden in een proefwerkweek. In die proefwerkweek heb ik filosofie al gehad. Het ging over ethiek, en dan meer bepaald over de ideeën van Taylor, een Canadese filosoof. Eén van de punten van zijn gedachtegoed die ik heb moeten bestuderen gaat over zwakke- en sterke evaluaties. Even kort gezegd: zwakke evaluaties maak je voor de korte termijn en zijn bedoeld om je directe verlangens te bevredigen. Bijvoorbeeld: als je honger wilt en je zin hebt in chips, besluit je om chips te kopen. Sterke evaluaties gaan daarentegen over – je voelt ’t al een beetje aankomen – de lange termijn en gaan over afwegingen maken over belangrijke dingen. Belangrijke keuzes.

Er is een zeker moment in dit verhaal, ik kan het mij niet precies meer herinneren, maar het heeft mij wel aan het denken gezet. Het gaat over een goed leven leiden i.c.m. de sterke evaluaties. Maar hier raken de twee theorieën in de war. Volgens mijn boek is het onmogelijk om op punt A in je leven je leven te evalueren en te beslissen of je een goed leven hebt geleid en op punt B ook. Immers, je bent nog niet dood, je kunt je leven niet meer na de dood evalueren (?), dus hoe weet je dan dat je het goed hebt gedaan?

Dat gegeven vond ik interessant. Sinds een tijdje loop ik met een vriend hard, nouja, hardlopen, ’t is meer wandelen en op een bankje zitten, over het leven praten. We hadden het over ditjes en datjes en hij zei op een gegeven moment: ‘’Als ik mij voor iets schaam kijk ik altijd naar de tijdspanne waarin ik leef. Wat maakt het nou uit dat je een keer op je bek gaat? In je leven maakt dat niks uit, maar als je kijkt naar de periode waarin de mens, de wereld en het universum bestaat helemaal niks. He-le-maal niks.’’ Moraal van dit verhaal: soms, volgens hem, moet je gewoon risico’s nemen. Ik ben nu in mijn privéleven op het punt beland dat ik vind dat sommige onzekerheden moet overwinnen op een paar terreinen en daar helpt het relativeren best wel bij.

Natuurlijk is er die afweging: stel ik voer actie x uit, dan heeft dat natuurlijk y tot gevolg. Is dat het waard? Hebben sommige dingen niet teveel invloed op dingen waarvan ik wil dat ze helemaal geen of niet zoveel invloed op elkander hebben? Zal ik het later negatief bevinden in mijn sterke evaluaties? Ik vind het heel moeilijk, vooral omdat ik nu paden kruis waarop ik mij tot op heden zelden heb bevonden. Dat betekent dus dat ik, hoe dan ook, zal gaan falen. Maar, zo zegt men, van falen leer je natuurlijk meer. Doordat je leert daarvan wordt je een beter mens. In de ethiek/filosofie gebruikt men dit bij het opzetten van een moral framework: ontdekken wie je bent aan de hand van de geschiedenis; wie ben ik, wat heb ik gedaan, waar ben ik de fout in gegaan? Door de evaluatie (niet alleen van je fouten, maar alles, en dan ook alles, in z’n geheel) zou dat dan betere inzichten geven in je leven en hierdoor zou je dus ook een beter, ik wilde ‘goeder’ zeggen, leven gaan leiden.

Natuurlijk, ik ben jong, fris en knap (*kuch*) dus van evalueren is (nog) geen sprake. Het zou wellicht wel tijd zijn een moral framework te ontwikkelen. Als je geen moral framework hebt, wordt de vraag “wie ben ik?” omgezet in de vraag “waar sta ik?” en ik vind dat ik, aan de vooravond van mijn leven als een volwassene, toch wel een idee moet hebben waar ik sta.