Paarse Piet

Op dit moment wordt er in Nederland uitgebreid gediscussieerd over het wel of niet racistisch zijn van Zwarte Piet. Een jaarlijkse traditie (zie ), die dit jaar een stuk heftiger is dan afgelopen jaren. Deze discussie doet mij denken aan de controversie rondom de Pokémon Jynx in 1999/2000. En niet alleen qua uiterlijk van de Pokémon.

Jynx behoort tot de eerste generatie Pokémon en zal daardoor waarschijnlijk wel bekend zijn onder enkelen van jullie. Misschien niet bij naam, maar de afbeelding ervan die ik hierboven heb geplaatst zal hier en daar een 'oooh, jaaaa' hebben opgeleverd. Jynx werd als 48e Pokémon bedacht, vlak voor de legendarische vogels van de eerste generatie. Het is niet zeker waar Jynx op gebaseerd is, maar één van de mogelijkheden is het racisistische stereotype beeld van een Afro-Amerikaan. Dat is duidelijk te zien op de originele afbeeldingen van de Pokémon, zoals hierboven: zwarte huidskleur en de dikke, rood-roze lippen. In Japan, het land waar in animatieseries bijna letterlijk alles kan, was het vanzelfsprekend geen probleem. Maar na de eerste aflevering met Jynx in de Verenigde Staten lag de Pokémon in het Westen snel onder vuur. Het resulteerde in het niet uitzenden van opvolgende afleveringen waarin Jynx voorkwam.

Voor Nintendo was in principe Pokémon een kinderserie, dat dankzij de games ook in de Verenigde Staten erg populair en bekend was geworden. Een controversiële Pokémon was (en nog steeds is) niet op het wensenlijstje van het Japanse bedrijf te vinden. Dat veel teksten van de Pokédex in de internationale versies van games (deels) gecensureerd werden was nog tot daar aan toe, evenals dat afleveringen op voorhand werden geschrapt in de westerse landen. Deze controversiële Pokémon was echter vrij voor iedereen te zien geweest - dus ook voor kinderen. Nintendo zwichtte en maakte van Jynx een paarse Pokémon. Artwork werd opnieuw uitgebracht, de sprites in games werden aangepast, sommige afleveringen werden opnieuw ingekleurd en in de zwart-witte manga werd het diepe zwart vervangen door een grijze tint.

Qua uiterlijk had Jynx wel wat overeenkomsten met Zwarte Piet, maar is dat dan ook alles? Nee, er is nog één ding waardoor ik de discussie over Zwarte Piet aan Jynx linkte: de betreffende aflevering die in 1999 werd uitgezonden. De aflevering heet Holiday Hi-Jynx en was een speciale aflevering in het eerste seizoen. In de aflevering wordt Jynx afgebeeld als een hulpje van niemand minder dan de Kerstman, en we weten allemaal dat de Kerstman voortkomt uit de traditie van Sinterklaas. Opeens ligt het dan voor de hand dat Jynx is gebaseerd op Zwarte Piet, al blijft het natuurlijk gissen. En of we in Nederland het voorbeeld van Nintendo moeten volgen en van Zwarte Piet Paarse Piet moeten maken is een discussie die ik graag overlaat aan jullie in het passende topic.